"Οι Δώδεκα ένορκοι του Reginald Rose: Ένα θεατρικό έργο ως πύλη εισόδου στην κριτική επιχειρηματολογία"

Φιλήμων Παιονίδης

Περίληψη Εισήγησης

Για περισσότερα από πενήντα χρόνια οι Δώδεκα ένορκοι (Twelve Angry Men 1954) του Reginald Rose συγκινούν και προβληματίζουν το κινηματογραφόφιλο και θεατρόφιλο κοινό. Το έργο αφηγείται την ακαταπόνητη και τελικά επιτυχή προσπάθεια ενός ενόρκου να πείσει τους υπόλοιπους ένδεκα να αθωώσουν λόγω αμφιβολιών έναν νεαρό που κινδυνεύει να καταδικαστεί σε θάνατο για τη δολοφονία του πατέρα του. Θα υποστηρίξουμε ότι το έργο αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως αφετηρία για την εισαγωγή ενός μαθητικού ή φοιτητικού ακροατηρίου στην κριτική επιχειρηματολογία. 

Μας παρουσιάζει έναν διάλογο που διεξάγεται στο πλαίσιο θεσμοθετημένων διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης και αποσκοπεί στη συναγωγή ενός αληθούς συμπεράσματος (ο κατηγορούμενος είναι ή δεν είναι ένοχος), το οποίο θα προκύπτει από τη διατύπωση πειστικών λόγων που βασίζονται σε εμπειρικά δεδομένα. Οι διδάσκοντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους Δώδεκα ενόρκους προκειμένου να εξηγήσουν στους διδασκομένους τη σημασία της ορθής επιχειρηματολογίας καθώς και να τους υποδείξουν διάφορους τύπους επιχειρημάτων, στρατηγικών, παρανοήσεων και συλλογιστικών λαθών που απαντούν στο κείμενο.

Βιογραφικό Εισηγητή

Ο Φιλήμων Παιονίδης σπούδασε φιλοσοφία στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Λονδίνου, ενώ έλαβε το διδακτορικό δίπλωμά του από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Είναι καθηγητής ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Υπήρξε επισκέπτης μελετητής σε πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας και του Βελγίου. Διετέλεσε πρόεδρος του ανωτέρω Τμήματος καθώς και αναπληρωτής κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. 

Στις βασικές δημοσιεύσεις του συγκαταλέγονται τα βιβλία: Ψευδολογία και Ηθική (1994), John Stuart Mill Ωφελιμισμός (2002), Autonomy and Sympathy: A post-Kantian Moral Image (2005), Yπέρ του δέοντος: Δοκίμια πρακτικής φιλοσοφίας (2007), Democracy as Popular Sovereignty (2013) [Ελληνική έκδοση Η δημοκρατία ως λαϊκή κυριαρχία (2018)], Στοιχεία κριτικής επιχειρηματολογίας (2014) και (με τον Νίκο Γιαννακόπουλο) Αθηναίοι δημαγωγοί: Ανασκευάζοντας ένα αντιδημοκρατικό στερεότυπο (2018).